بررسی دیوارنوشته‌‌های شهر تهران از دیدگاه جامعه‌شناسی زبان

دیوارنویسی پدیده‌ای اجتماعی با پیشینه‌ای بس طولانی است. اما دیوارنوشته‌ها در دوران تمدن مدرن، در نقش یک رسانه مطرح بوده‌اند. در این مقاله کوشیدیم که دیوارنوشته‌ها را از دیدگاه زبان‌شناختی بررسی کنیم. در این پژوهش ویژگی‌های کامل 2929 دیوارنوشته از محله‌های گوناگون شمال، جنوب، شرق، غرب، و مرکز تهران ثبت و سپس استخراج و بررسی شده‌اند. پس از بررسی دیوارنوشته‌ها مشخص شد: نوشته‌های زبانی 76/92 درصد و نوشته‌های تصویری 23/7 درصد کل دیوارنوشته‌های شهر تهران را دربرمی‌گیرد. از کل دیوارنوشته‌های زبانی شهر تهران،72/9 درصد برآمده از گفتمان رسمی و 27/90 درصد برآمده از گفتمان غیررسمی است. پس از بررسی موضوع نوشته‌های رسمی و غیررسمی، نوشته‌های رسمی بیشتر محتواهای تربیتی، سیاسی و مذهبی داشتند. درحالی‌که در نوشته‌های غیررسمی، اسامی افراد با 08/25 درصد بیشترین موضوع را داشتند. در خصوص اسامی به‌کار رفته، اسامی مذکر بسیار بیشتر از اسامی مؤنث بودند. در مقایسۀ نظام نوشتاری (خط)، خط فارسی با 16/79 درصد و خط انگلیسی با 83/20 درصد کل دیوارنوشته‌های زبانی شهر تهران را شامل می‌شوند. موضوع دیوارنوشته‌های انگلیسی بیشتر به خودابرازی (اسامی، علایق و نفرت‌ها) گرایش دارند. موضوع‌های اجتماعی مانند تبلیغات اقتصادی، اطلاع‌رسانی، تربیتی و مذهبی سهم اندکی در نوشته‌های به خط انگلیسی دارند. درواقع دیوارنویس‌ها، خط انگلیسی را در نقش رمزگان ابراز خود استفاده می‌کنند. در مقابل، خط فارسی برای پیام‌رسانی اجتماعی به‌کار رفته است.